Spis Treści
Poznaj roślinę – morfologia i występowanie
Żeń-szeń jest jednym z gatunków roślin reliktowych z rodziny araliowatych, rzędu selerowców. Jego wygląd uzależniony jest głównie od wieku rośliny. Łodyga należącą do osobników starszych niż 2 lata, jest z zewnątrz naga i obła, a pusta w środku. Jej wysokość sięga 50 cm. Jeśli chodzi o liście, młodsi przedstawiciele gatunku, mające wiek do roku, posiadają listki, których ogonek stanowi łodygę całej rośliny. Jest on pełny w środku i osiąga wysokość do 8 cm. Szerokość liścia wynosi około 12 cm. Starsze rośliny wytwarzają jeden pieciopalczasty liść, jednak do większych rozmiarów rozrasta się on dopiero około 10. roku życia. Kwiaty żeń-szenia mają postać obupłciową o seledynowej lub białoróżowej barwie. Posiadają 5 pręcików, dwukomorową zalążnię oraz jeden słupek o dwóch szyjkach. Owoc rośliny kształtem przypomina jagodę. Charakteryzuje się jasnoczerwonym kolorem i występowaniem dwóch nasion w białej pestce. Korzeń żeń-szenia stanowi słabo rozgałęzione kłącze z licznymi pąkami, z których jeden- zimujący – formuje się przez dwa sezony wegetacyjne. Uszkodzenie owego pąka może wywołać sen rośliny, który może trwać nawet 20 lat.
Żeń-szeń jako jeden z gatunków zagrożonych, występuje obecnie na niewielkim obszarze kuli ziemskiej. Naturalnie można go spotkać jedynie na trzech siedliskach w Rosji i Chinach. Przed 1970 rokiem występował dziko także na Półwyspie Koreańskim, w Japonii oraz w zlewni rzeki Ussuri w Rosji. Jego nazwa wywodzi się z języka chińskiego i oznacza „korzeń, który przypomina człowieka”. Bywa nazywany także ginsengiem lub wszechlekiem.
Sadzenie i uprawa domowa
Żeń-szeń to roślina lubiącą wilgotne i zacienione podłoże. Najlepiej sadzić go w ogrodzie pod drzewem, zachowując około 5 cm odstępu pomiędzy nasionami, na głębokości około 4 cm. Na pojawienie się rośliny należy czekać około 2 lata. Swoją dojrzałość osiąga jednak dopiero w trzecim roku, gdy dorasta do 50 cm.
Substancje czynne i zastosowanie
Bogate właściwości zdrowotne żeń-szenia odnajdujemy w prawie 200 substancjach czynnych w nim zawartych. Z tego powodu rośliną uznawana jest za jedno z najlepszych naturalnych lekarstw na ziemi. Najważniejszym składnikiem żeń-szenia są ginsenozydy, które wspomagają zaopatrywanie ma rządów w tlen, dzięki czemu mamy więcej energii. Oprócz tego ginsenozydy dobrze wpływają na naszą odporność. Kolejnymi składnikami odżywczym rośliny są cukry, pierwiastki oraz witaminy.
Jednym z najważniejszych zastosowań medycznych żeń-szenia jest wykorzystywanie go w pobudzaniu pracy serca czy leczeniu cukrzycy. Substancje w nim zawarte posiadają bowiem działanie przeciwzakrzepowe oraz mogą obniżać poziom cukru we krwi. Preparaty z żeń-szenia wspomagają też produkcję insuliny.
Korzeń rośliny wykazuje pozytywne działanie w podnoszeniu libido oraz pomaga w zaburzeniach erekcji. Te właściwości żeń-szeń zawdzięcza ginsenozydom, które poprzez uwalnianie tlenk azotu w organizmie, rozkurczają naczynia krwionośne penisa. Działanie to przypisuje się czerwonemu żeń-szeniowi koreańskiemu.
Jak już wspomniano, preparaty z żeń-szenia powodują wzrost energii, dlatego doskonale sprawdzają się one także w leczeniu objawów menopauzy i andropauzy. Ekstrakty z tej rośliny bywają często stosowane przez sportowców, gdyż obniżają bóle mięśniowe poprzez zmniejszanie ilości kwasu mlekowego we krwi.
Rodzaje żeń-szenia
Żeń-szeń chiński to właśnie wszechlek, czyli żeń-szeń właściwy
Żeń-szeń koreański, inaczej czerwony, rośnie na północy Chin, Korei oraz Mandżurii. Swoje lecznicze właściwości zawdzięcza głównie ginsenozydom. Według badań wpływa na obniżanie stresu, podnosi poziom energii oraz usprawnia funkcje seksualne. Oprócz tego pobudza działanie czerwonych krwinek oraz obniża poziom glukozy we krwi.
Żeń-szeń amerykański- występuje dziko w Ameryce Północnej, zaś uprawiany jest głównie w Kanadzie, USA i Francji. Polecany jest dla osób po chemioterapii i radioterapii. Dobrze wpływa na serce, nerki i płuca. Sprawdza się także w leczeniu zaburzeń trawienia.
Żeń-szeń syberyjski- jego botaniczna nazwa przetłumaczona na język polski to eleuterokok kolczasty. W jego składzie wyróżniają się głównie eleuterozydy A-G i I-M, które e odpowiadają za większość właściwości leczniczych rośliny. Ten rodzaj żeń-szenia pomaga głównie w walce ze stresem, wspomaga pracę mózgu oraz koncentrację. Swoje zastosowanie odnajduje w leczeniu zaburzeń psychicznych, takich jak depresja, nerwica czy lęki. Oprócz tego żeń-szeń syberyjski wspomaga odporność i posiada działanie przeciwzapalne. Poza eleuterozydy mi, w roślinie zawarte są takie substancje jak: kwasy organiczne, beta- karoten, beta- sitosterol i związki cukrowe.
